ODPOWIEDZIALNE STOSOWANIE ANTYBIOTYKÓW
Kluczowe informacje dla lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej
Rosnąca antybiotykooporność zagraża skuteczności antybiotyków obecnie i w przyszłości.
- Antybiotykooporność jest coraz poważniejszym problemem zdrowia publicznego w Europie.
- Podczas gdy rośnie liczba zakażeń wywołanych bakteriami antybiotykoopornymi, proces opracowywania nowych antybiotyków nie zapowiada zmiany sytuacji, co skłania do pesymistycznych przewidywań co do dostępności skutecznych terapii antybiotykowych w przyszłości.
Rosnący udział bakterii antybiotykoopornych może zostać powstrzymany poprzez zachęcanie do ograniczonego i właściwego stosowania antybiotyków u pacjentów w ramach podstawowej opieki zdrowotnej.
- Powstawanie antybiotykooporności jest związane z ekspozycją na antybiotyki. Ogólne zużycie antybiotyków w populacji, jak również sposób ich przyjmowania, mają wpływ na antybiotykooporność.
- Doświadczenia niektórych krajów europejskich wskazują, że zmniejszenie częstotliwości przepisywania antybiotyków pacjentom ambulatoryjnym doprowadziło do równoległego obniżenia antybiotykooporności.
- Podstawowa opieka zdrowotna odpowiada za około 80-90% wszystkich recept na antybiotyki, wystawianych głównie w związku z zakażeniami dróg oddechowych.
- Istnieją dowody na brak konieczności stosowania antybiotyków w wielu przypadkach zakażeń dróg oddechowych oraz na to, że układ odpornościowy pacjenta jest wystarczająco silny, w skutecznym zwalczaniu banalnych zakażenia.
- Istnieją grupy pacjentów z określonymi czynnikami ryzyka, na przykład z ciężkimi zaostrzeniami przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP) i zwiększonym wytwarzaniem plwociny, u których wymagane jest przepisywanie antybiotyków.
- Niepotrzebne przepisywanie antybiotyków w podstawowej opiece zdrowotnej jest zjawiskiem złożonym, jednak w głównej mierze wiąże się z takimi czynnikami, jak błędna interpretacja objawów, niepewność diagnostyczna oraz niewłaściwie odczuwane oczekiwania pacjentów.
Kluczowe znaczenie ma komunikacja z pacjentem.
- Badania wykazują, że w warunkach podstawowej opieki medycznej zadowolenie pacjentów zależy bardziej od skutecznej komunikacji niż od otrzymywania recept na antybiotyki, a przepisywanie antybiotyku w związku z zakażeniem górnych dróg oddechowych nie zmniejsza liczby kolejnych wizyt w gabinecie lekarza.
- Uzyskanie profesjonalnej porady lekarskiej ma wpływ na postrzeganie choroby przez pacjenta, jego postawę wobec niej i poczucie konieczności zastosowania antybiotyków, zwłaszcza w przypadku, gdy pacjenci są informowani o oczekiwanym przebiegu choroby, w tym realistycznym czasie wyzdrowienia i strategiach samodzielnego zwalczania choroby.
- Specjaliści przepisujący leki w ramach podstawowej opieki zdrowotnej nie muszą przeznaczać więcej czasu na konsultacje obejmujące zaoferowanie alternatyw dla przepisania antybiotyku. Badania wskazują, że można to osiągnąć przy tym samym średnim czasie konsultacji, z jednoczesnym zachowaniem wysokiego stopnia zadowolenia pacjenta.